Γκυστάβ Φλωμπέρ - Λεξικό των κοινών τόπων

Υποκριτικές, ύποπτες, ανόητες ή επικίνδυνες, οι κοινοτοπίες λέγονται μόνο για να λέγονται. Στην αντίπερα όχθη, στέκεται η εκζήτηση, η εκκεντρικότητα. Η εναγώνια προσπάθεια να ειπωθεί κάτι καινούργιο, κάτι διαφορετικό. Ανάγκη επιτακτική σε μια εποχή που προσκυνά το νεωτερικό. Είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχει περίπτωση να γεννηθεί κάτι καινούργιο χωρίς να υπάρξει μια διάθεση εχθρική προς την κοινοτοπία, χωρίς να περιφρονηθεί σχεδόν. Κάθε τι νέο μοιάζει στην αρχή εξεζητημένο. Κάθε τι εξεζητημένο όμως δεν είναι απαραίτητα νέο. Φτιασιδωμένες γριές κοινοτοπίες επανεμφανίζονται κατά καιρούς μέχρι να διαλυθεί το μέικ απ και να αχνοφανεί η υποκρισία τους. Το ίδιο πνεύμα νεωτερικότητας από την άλλη, διαγράφει αβασάνιστα ολόκληρες παραδόσεις, συμπεριφορές και αντιλήψεις με μια μονοκοντυλιά, απλώς γιατί δεν έχουν το σωστό φτιασίδωμα, επειδή δεν είναι in.

Παλινδρομώντας μεταξύ κοινοτοπίας και εκζήτησης, επιπλέοντας ανάμεσα σε διαδοχικούς συρμούς που ξεθωριάζουν, ίσως θα μπορούσε κανείς να σωθεί με μια αναγωγή στην πραγματικότητα, στην αλήθεια, στο αυθεντικό. Έχει προβλεφθεί κι αυτό: το κουρασμένο φιλοθεάμον τηλεοπτικό κοινό στρέφεται σε «πραγματικές» συνθήκες, «ζωντανές» αναμεταδόσεις, ρεαλιτοπαίχνιδα κλπ.
Στην καρδιά της κοινοτοπίας ή της σύστοιχης εκζήτησης, στέκουν τα ζωτικά μας ψεύδη, συμπαθή ή πυορρέοντα, ανώφελα ή επικίνδυνα. Μια ταυτότητα βασισμένη σε ζωτικά ψεύδη βρίσκεται πάντα σε ισορροπία ασταθή, υπό τον διαρκή κίνδυνο της κατάρρευσης.

Ο Γκουστάβ Φλομπέρ (Gustave Flaubert), γάλλος μυθιστοριογράφος του 19ου αιώνα, ονόμαζε Αστούς τους ανθρώπους που σκέφτονται πρόστυχα, είτε φορούν ρεντικότα είτε την εργατική μπλούζα. Ο ίδιος είχε υποφέρει πολύ από την υπεροπτική και βλακώδη συμπεριφορά των αστών της εποχής –αν και τυπικά αστός ο ίδιος («Η μαντάμ Μποβαρί είμαι εγώ»). Συνέλεξε ένα δείγμα της ρηχότητας, της κενότητας και της ανοησίας της ανθρώπινης σκέψης και συμπεριφοράς με τη μορφή κοινοτοπιών που άκουγε στον περίγυρό του ή σταχυολογούσε σε βιβλία της εποχής. Βρίσκονται σ’ ένα βιβλίο με τον τίτλο «Λεξικό των Κοινών Τόπων» (μετάφραση Τατιάνα Τσαλίκη-Μηλιώνη, εκδόσεις Ύψιλον, 1999). Αξίζει να του ρίξει κανείς μια ματιά.

(πηγή: http://www.plateia2310.gr/cms/index.php?option=com_content&view=article&id=146&Itemid=69&lang=el)