Γιώργος Σιώμος - Ο κόκκινος σπάγκος

Κάθε φορά που διαβάζω ένα διήγημα του Γιώργου Σιώμου, ανακαλύπτω και κάτι καινούριο. Και αυτό είναι που πάντα με κάνει πιότερο χαρούμενο με ένα καλλιτεχνικό έργο. Ξανά και ξανά μου ερχόταν η αίσθηση ότι οι λέξεις ριγμένες σαν τους κόκκους της άμμου σε ένα πολύχρωμο ταμπλό άλλαζαν συνεχώς σχήματα, από μία εσώτερη πνοή, σαν ένα θαύμα ενδεδυμένο μια καθημερινή φορεσιά. Τα θέματα του απλά, καθημερινά, αυτοβιογραφικά ή όχι. Ορίζει ένα χώρο όπου πολλές φορές τα γεγονότα ξεκινούν με έναν άφατο ρεαλισμό, αλλά κατόπιν εξελίσσονται και κτίζουν με ραγδαίους ρυθμούς ένα σχεδόν σουρεαλιστικό τοπίο που πάντα ξαφνιάζει. Αλλά και ο  χρόνος ενίοτε εκεί γίνεται πολλαπλή αλλά και παράλληλη οντότητα σαν μια Λερναία Ύδρα χωρίς Ηρακλή να τη βγάλει από τη μέση, απείρως πιο τρομακτική από αυτή που απεικονίζουν τα ρολόγια μας.

                Ό,τι ο Σιώμος έχει να πει, το λέει μια και καλή, μια κι έξω. Μία λάβα που χύνεται, μάγμα, μία γραφή λιτή και απέριττη, χωρίς πολλά λογοτεχνικά στολίδια, σαν πίνακας αφηρημένης ζωγραφικής, πάντα χωρίς το φόβο του κενού.  Από μνήμες, από θύμησες, από πράγματα που συνέβησαν μέσα στο χρόνο και έξω από αυτόν, σκαλίζει τις λέξεις, λαξεύει απλά τα έργα του σαν καλός  τεχνίτης για να φτιάξει μια αφρικανική μάσκα που σε ατενίζει με το τρομακτικό και αμείλικτο βλέμμα του θεού πίσω από το μαόνι, με τον μαγικό εκείνο τρόπο που σου αφήνει απορίες και ανατριχίλα, για το τι κρύβεται εκεί ανάμεσα στη μαύρη σχισμή των ματιών. Εκεί δηλαδή που φωλιάζουν όλα εκείνα τα ερωτήματα που δεν τολμούμε ποτέ να κάνουμε, ή που αναβάλλουμε πάντα ξανά και ξανά για το επόμενο πρωινό. Ακριβώς δηλαδή σαν ένα γλυπτό που αν το τριγυρίσεις και το δεις από μία άλλη σκοπιά θα καταλάβεις και θα νιώσεις πάντα κάτι διαφορετικό. Τα διηγήματα του Σιώμου αναπνέουν ελεύθερα, ορμητικά, και ο αναγνώστης νιώθει αυτή την ακαταμάχητη ανάσα, όποιος ή όποια και να είναι. Λέξεις που σχηματίζονται κάτω από το φως του νέον σε ένα σοκάκι της Θεσσαλονίκης, που γεννιούνται σε ένα μικρό ξεχασμένο από το χρόνο χωρίο των Γρεβενών, που σφυρηλατούνται ανάμεσα στους τέσσερις τοίχους ενός μικρού αποπνικτικού γραφείου μίας υπηρεσίας.

                 Ένα φορτηγό δίχως φρένα στην κατηφόρα, όνειρα φτιαγμένα από προσδοκίες που πέθαναν εδώ και καιρό αλλά και το ατόφιο χρυσάφι της γροθιάς της ζωής που τσαλακώνει χωρίς ενδοιασμούς όλους τους επίδοξους πυγμάχους που έχει ανεβάσει στο καναβάτσο, όλους εμάς. Πρόσωπα, καταστάσεις αλλά και λεπτή ειρωνεία περασμένη μέσα από την τρύπα μίας βελόνας, χωρίς όμως πίκρα, χωρίς θρήνους μήτε βρυχηθμούς. Στο τέλος μένει αποσιωπημένη κομψά μια βαθιά στωική σοφία. Η ευτυχής ενατένιση των πραγμάτων μόνο και μόνο για το εσώτερο φως τους. Ευτυχώς για μας, η ανάσα τούτων των λέξεων δεν θα είναι ποτέ η τελευταία. Το φως που απεικονίζουν είναι τέτοιο. Άσβηστο. Σαν τον ανίκητο Κερκ Ντάγκλας των παιδικών μας χρόνων, σαν τον εύθυμο τυφλό τηλεφωνητή, χαμογελά πλατιά εν τέλει απέναντι σε κάθε αντιξοότητα. Σβήνει έτσι οριστικά και αμετάκλητα κάθε σκοτάδι που είχε αφήσει να εννοηθεί μέσα από τα διηγήματά του κάτω από μια σιδερένια θέληση. Τη θέληση για ζωή.

Δ.Κ.

Μπρούνο Σνελ - Η ανακάλυψη του πνεύματος

Στο βιβλίο αυτό ο B. Snell μελετά τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό κατά την πορεία του από τη μυθική σύλληψη του κόσμου στη λογική ερμηνεία του, επισημαίνοντας παράλληλα τις σπουδαιότερες συμβολές του πολιτισμού αυτού στη συγκρότηση της ευρωπαϊκής σκέψης. Η μελέτη εδράζεται στα δεδομένα τα οποία προσφέρουν τα αρχαία κείμενα, γιατί δεν χωρεί αμφιβολία ότι από τα μνημεία που αφήνει πίσω του ένας λαός η λογοτεχνία προσφέρει στο μελετητή τις περισσότερες δυνατότητες για τη διερεύνηση του πολιτισμού του λαού αυτού, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνικό πλαίσιο. (. . .) Η αρχαία Ελλάδα είναι η χώρα όπου δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των επιστημών χάρη στο σχηματισμό των απαραίτητων γλωσσικών κατηγοριών και του αναγκαίου εννοιολογικού οπλισμού. (. . .)

πηγή: www.politeianet.gr

Στέφεν Χιλ - Οι ρίζες της ευρωπαϊκής σκέψης

Αυτό το βιβλίο ακολουθεί τα χνάρια της εξέλιξης του Ελληνικού Πολιτισμού από τους πρώτους μύθους για τη δημιουργία, την εμφάνιση της γλώσσας, τα έπη, και τους πρώτους στοχαστές μέχρι τους φιλοσόφους της κλασικής περιόδου. Η εξέλιξη αυτή αντιπαραβάλλεται στην εξέλιξη του Ινδουιστικού Πολιτισμού, καθώς ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η Ευρωπαϊκή Παράδοση είναι καθαρά Ινδο-Ευρωπαϊκή, όσον αφορά τη γλώσσα, το συμβολισμό και τη φιλοσοφία.
Αυτή η συγκριτική προσέγγιση αποκαλύπτει έναν πλούτο σε συγχορδίες ανάμεσα στους δύο πολιτισμούς, έναν πλούτο που ρίχνει άπλετο φως και στις δύο παραδόσεις. Οι απαρχές και οι περιοδικές καταστροφές του κόσμου, οι πρώτες τελετουργίες, οι επικές προφορικές παραδόσεις, τα οράματα των προφητών και των βάρδων, οι θεοί, η ψυχή, η γέννηση και ο θάνατος, και η πραγμάτωση της θεϊκής του φύσης από τον ίδιο τον άνθρωπο ανακαλύπτονται εκ νέου. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Η άποψη του Πλάτωνα, περί της ύπαρξης τριών αρχών στη γέννηση της Δημιουργίας, δεν ήταν παρά η παραδοσιακή προσέγγιση. Αυτές οι ίδιες έννοιες είναι εκείνες που εμφανίζονται επίσης στην Ιουδαϊκο-Χριστιανική διδασκαλία ως "Η Αγία Τριάς του Θεού", του "Υιού" και του "Παράκλειτου". Η έννοια της τριάδας επανεμφανίζεται στις Νεο-Πλατωνικές διδασκαλίες, όπως για παράδειγμα στις μεταφυσικές αρχές του Πρόκλου - Ύπαρξη, Ζωή (ή Δύναμη) και Σκέψη. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

πηγή: www.politeianet.gr

Κορνήλιος Καστοριάδης - H ελληνική ιδιαιτερότητα Τόμος Γ΄ - Θουκιδίδης, η ισχύς και το δίκαιο

Ο Καστοριάδης έδωσε μία σειρά σεμιναρίων στην γαλλική Ανώτατη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών ( EHESS) που κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα σε τρείς τόμους. Ο τρίτος τόμος περιλαμβάνει δώδεκα σεμινάρια των ετών 1984-1985[5], που αναφέρονται στον Θουκυδίδη, στην ισχύ και το δίκαιο. Σε όλα τα σεμινάρια συνδυάζεται ο ζωντανός προφορικός λόγος, ο διάλογος με τους ακροατές με την εμμονή στην γόνιμη, ανοιχτή προσέγγιση του αρχαιοελληνικού λόγου. Για την ακρίβεια ο νεώτερος στοχασμός χρησιμεύει για να φτάσουμε στην τραγωδία, στην φιλοσοφία, στην πολιτική κοινωνία των αρχαίων Ελλήνων και να χτιστεί στην συνέχεια μια αμφίδρομη σχέση όπου αρχαίος και νεωτερικός λόγος αλληλοτροφοδοτούνται. Δεν είναι δύσκολο να αναγνωρίσουμε στον λόγο του Καστοριάδη, τόσο την ύπαρξη διαλόγων με διάφορους άλλους στοχαστές, όπως η Ζ.Ρομιγύ, η Χ.Άρεντ,ο Μ.Χάϊντεγκερ, όσο και την εντυπωσιακή παράλειψη άλλων που μελέτησαν την γενεαλογία του τραγικού, όπως ο Νίτσε.

Ο διάλογος Αθηναίων- Μηλίων και η σφαγή στην συνέχεια από τους Αθηναίους όλων των ενήλικων Μηλίων δεν μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητο τον Καστοριάδη. Ιστορικά η αθηναϊκή δημοκρατία αποτελεί την πρώτη αυτόνομη κοινότητα που αυτοθεσμίζεται. Αποτελεί για αυτόν το «σπέρμα» - όχι το πρότυπο που πρέπει να αντιγράψουμε με θρησκευτική ευλάβεια- για την κοινωνική αναδημιουργία. Γι αυτό και τα ερωτήματα για το φοβερό έγκλημα που διέπραξαν οι Αθηναίοι – ένα από τα πρώτα μαζικά πολιτικά εγκλήματα που έχουν καταγραφεί από χέρι ιστορικού - είναι περισσότερο επιτακτικά και δραματικά συγχρόνως: γιατί μία κοινότητα ανθρώπων που δημιουργεί η ίδια τους θεσμούς της, αυτοδιευθύνεται και κυβερνάται με άμεσο και γνήσιο τρόπο, αναπτύσσει τον δημόσιο χώρο, τον ανοικτό και απροϋπόθετο διάλογο καταλήγει σε μια πράξη ειδεχθούς βαρβαρότητας ; Πρόκειται για λόγους που ανάγονται στον χαρακτήρα της αθηναϊκής δημοκρατίας, που η ανθρωπιστική δημοκρατική της ιδεολογία δεν εμπόδισε διόλου, ή η ίδια η ανθρώπινη φύση, υπό ορισμένες προυποθέσεις, μπορεί ανεξάρτητα από το πολιτικό καθεστώς που κυριαρχεί και τις αξίες που το διέπουν, να προβαίνει σε πράξεις βαρβαρότητας, «πέραν του καλού και του κακού»; Το δίκαιο μπορεί να γίνει αποδεκτό από κάθε λογικό και καλοπροαίρετο υποκείμενο ή απλά ακολουθεί την ισορροπία ισχύος που προηγούμενα έχει διαμορφωθεί;

[...] Στα επόμενα χρονικά σεμινάρια, ο Καστοριάδης, αντιμετωπίζει την καρδιά του στοχασμού του Θουκυδίδη, την σχέση Δίκαιου και Ισχύος, για να αναδείξει τελικά την δραματική του επικαιρότητα. Βεβαίως θα κάνει και πάλι μια παραπομπή για να επισημάνει ότι το διακριτικό στοιχείο του αρχαιοελληνικό κόσμου είναι ο αναστοχασμός και η συνείδηση των πράξεων τους και των θεσμών που δημιουργούν. Ως πιο αντιπροσωπευτικό λόγο του θα αναδείξει τον λόγο του Σοφοκλή στην «Αντιγόνη»: «Πολλά τα δεινά, κουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει».[15] Δηλαδή πολλά τα φοβερά, αλλά από τον άνθρωπο τίποτε φοβερότερο. Πρόκειται για ένα διάσημο απόσπασμα που θα απασχολήσει ιδιαίτερα τον Μ.Χάϊντεγκερ[16], η ερμηνεία του οποίου όμως δεν βρίσκει καθόλου σύμφωνο τον Καστοριάδη.

Ο Θουκυδίδης, και σε αυτό το σημείο συμφωνεί μαζί του ο Καστοριάδης, θεωρεί ότι ο άνθρωπος, η «ανθρώπινη φύση», έχει ένα χαρακτηριστικό στοιχείο σχετικά αναλλοίωτο, να τείνει και να επιθυμεί την ισχύ, με αποτέλεσμα να «οδηγεί στη σύσταση κέντρων εξουσίας τα οποία αντιμάχονται το ένα το άλλο, και τίποτε δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο στη θέληση του ισχυρότερου να επεκταθεί»[17]. Η δομή της ιστορίας του, έχει χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά της τραγωδίας, με ήρωα τον ίδιο τον αθηναϊκό λαό.[18] Σύμφωνα με τον Επιτάφιο του Περικλή, ο θάνατος των Αθηναίων πολιτών για την πατρίδα τους είναι άξια πράξη, διότι η πατρίδα τους είναι τόπος αρετής και ελευθερίας, σχολείο για όλη την Ελλάδα. Θυσιάστηκαν για την πόλη τους σαν να ήσαν ερωτευμένοι με αυτή[19]. Ο μετριοπαθής λόγος της Περικλή εκθειάζει τα θετικά στοιχεία της αθηναϊκής δημοκρατίας, την ισορροπία που φροντίζουν να κρατούν ανάμεσα σε ότι εισάγουν και σε ότι εξάγουν σε άλλες πόλεις , τις άνετες κατοικίες τους που δεν συνδυάζονται με την τρυφηλότητα, αλλά με την φιλοσοφία και τον φιλόκαλο βίο (φιλοκαλούμεν μετ' ευτελείας). Οι παραλογισμοί των δημαγωγών, αντίθετα, θα καλλιεργήσουν ανάμεσα στον αθηναϊκό λαό, την οίηση, την ύβριν, την αλαζονεία που θα τον οδηγήσει στην διάπραξη φοβερών εγκλημάτων, αλλά και στην οδυνηρή ήττα και το τέλος της δημοκρατίας .

πηγή: http://www.ideotopos.gr

Λεβ Σεστόφ - Αθήνα και Ιερουσαλήμ

Ο Λεβ Σεστώφ (ψευδώνυμο του Λεβ Ισαάκοβιτς Σβάρτσμαν) γεννήθηκε το 1866 στο Κίεβο και πέθανε στη Γαλλία το 1938. Αφού έκανε νομικές σπουδές στο πανεπιστήμιο του Κιέβου, αφοσιώθηκε στη μελέτη των προβλημάτων της ηθικής φιλοσοφίας. Επηρεασμένος σε μεγάλο βαθμό από τον Νίτσε και τον Κίρκεγκωρ, τους αφιέρωσε πολλά δοκίμια. Το μυστικιστικό ενδιαφέρον αποτελούσε το επίκεντρο της σκέψης του. Έργα του: "Η νύχτα της Γεσθημανή", "Η εξουσία των κλειδιών", "Στους αντίποδες του ορθολογισμού - Απόπειρα για μια αδογμάτιστη σκέψη" (1927), "Αθήνα και Ιερουσαλήμ" (1938). Τα έργα του, στα οποία αποκαλύπτεται μια εξαιρετικά ισχυρή θεωρητική σκέψη, τον καθιστούν έναν από τους κατ' εξοχήν εκπροσώπους της σύγχρονης ρωσικής διανόησης.

Πηγή: http://www.public-cyprus.com.cy

Κωστής Παπαγιώργης - Περί Μέθης

Αυτό είναι το σκάνδαλο για το οποίο ο πολιτισμός δεν μπορεί να κάνει καμιά σωτήρια σκέψη. Το μόνο που γνωρίζει είναι να μη δείχνει το δρόμο, αλλά την απατηλή παράκαμψη, να μην προσφέρει τον ύπνο, αλλά το κρεβάτι, να δίνει βιβλία, όχι την αλήθεια. Ολόκληρος συγκροτεί ένα ζωτικό και μείζον ψεύδος. Και ο ανά τους αιώνας ταξιδιώτης δε βρίσκει πού να ξεκουράσει τον ίσκιο του.

Ο Κωστής Παπαγιώργης γεννήθηκε το 1947 στο Νεοχώριο Υπάτης. Έζησε τα παιδικά του χρόνια στην Παραλία Κύμης, όπου υπηρετούσε ως δάσκαλος ο πατέρας του, και εν συνεχεία στην Αθήνα (Χαλάνδρι), στη Θεσσαλονίκη, στο Παρίσι (1968-1975) και πάλι στην Αθήνα (Εξάρχεια).

Εξέδωσε μια σειρά δοκιμίων εμπνευσμένων από την κλασική αρχαιότητα και από το βίο του σημερινού καθημερινού ανθρώπου, καθώς και έργα που αφορούσαν έμμεσα ή άμεσα το φρόνημα του Νεοέλληνα. Επίσης επιδόθηκε με αξιοζήλευτη δεινότητα στις μεταφράσεις σημαντικών φιλοσόφων και διανοητών (μεταξύ άλλων Σαρτρ, Σιοράν, Ντεριντά, Ρικέρ, Κίρκεγκωρ, Φουκώ, Λεβινάς).

Στις Εκδόσεις Καστανιώτη ήταν διευθυντής των σειρών «Ελάσσονα Φιλοσοφικά», «Μείζονα Φιλοσοφικά» και «Μέγιστα Φιλοσοφικά». Παλαιότερα διηύθυνε στις Εκδόσεις Ροές τη φιλοσοφική σειρά «Δοκίμια». Συνεργάστηκε με περιοδικά (Πλανόδιον, Αθηνόραμα, Το Δέντρο, Αντί κ.ά.), εφημερίδες (Lifo, Επενδυτής, Κόσμος του Επενδυτή και παλαιότερα Απογευματινή), καθώς και με πόρταλ στο διαδίκτυο (matrix24.gr και Protagon).

Το 2002 τιμήθηκε με το Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο Μαρτυρίας-Χρονικού για το βιβλίο του Κανέλλος Δεληγιάννης. Ήταν παντρεμένος με τη Ράνια Σταθοπούλου.

Έφυγε από τη ζωή στις 21 Μαρτίου 2014.

πηγή: www.kastaniotis.com

Μαξ Έξελμαν - ιστορία και σοφία από 17 καλούς βασιλιάδες

Το βιβλιαράκι αυτό είναι ένα εγχειρίδιο ιστορίας που μπορεί να σας κάνει να αναζητήσετε ιστορικές γνώσεις και νόημα μέσα από τη ζωή μερικών κάπων βασιλιάδων. Πράγματι, οι βασιλιάδες δεν έχουν καλή φήμη: αν και μερικοί απολαμβάνουν τον σεβασμό των πολιτών, στην εποχή μας θεωρούνται αναχρονισμός· ζουν μόνο στα παιδικά παραμύθια και στα εικονογραφημένα περιοδικά κουτσομπολιού. Όπως έλεγε ο βασιλιάς της Αιγύπτου Φαρούκ, σύντομα θα απομείνουν μόνο πέντε βασιλιάδες στον κόσμο: ο βασιλιάς της Αγγλίας, ο ρήγας κούπα, ο ρήγας σπαθί, ο ρήγας καρό και ο ρήγας μπαστούνι.
Αλλά ανάμεσα στους εστεμμένους -ζωντανούς και νεκρούς- υπάρχουν μερικοί έξυπνοι και γοητευτικοί, όπως υπάρχουν κουτοί, άσχημοι και ασθενικοί, θύματα ίσως των βασιλικών αιμομιξιών. Υπάρχει και η ολιγομελής κατηγορία των φιλοσόφων βασιλιάδων ή των σχεδόν φιλοσόφων - μια σπάνια ποικιλία ηγεμόνων που, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, θα ήταν οι ιδανικοί ηγέτες της ουτοπικής Πολιτείας. Σ' αυτό το βιβλιαράκι, μελετώντας τη ζωή και το έργο μερικών αγαθών βασιλιάδων, ανοίγουμε ένα παράθυρο με θέα την ιστορία και βλέπουμε τον κόσμο με τα μάτια τους. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

πηγή: www.politeianet.gr