John Berger - Η εικόνα και το βλέμμα

"Η οπτική αντίληψη προηγείται των λέξεων. Το παιδί βλέπει και αναγνωρίζει πριν μπορέσει να μιλήσει.

Όμως η οπτική αντίληψη προηγείται των λέξεων και υπό μια άλλη έννοια. Η οπτική αντίληψη είναι εκείνη που καθορίζει τη θέση μας στον κόσμο που μας περιβάλλει· ερμηνεύουμε αυτόν τον κόσμο με λέξεις, αλλά οι λέξεις δεν μπορούν ποτέ να αναιρέσουν το γεγονός ότι περιβαλλόμαστε από αυτόν. Η σχέση μεταξύ του τι βλέπουμε και του τι γνωρίζουμε δεν είναι ποτέ σαφώς προσδιορισμένη".

"Η εικόνα και το βλέμμα" του Τζον Μπέργκερ είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία σχετικά με την τέχνη και από εκείνα που άσκησαν τη μεγαλύτερη επίδραση σε αυτόν τον τομέα. Το βιβλίο αυτό, το οποίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1972, βασίστηκε στην τηλεοπτική σειρά του BBC "Ways of Seeing", για την οποία οι Sunday Times του Λονδίνου έγραψαν: "Ανοίγει τα μάτια με περισσότερους από έναν τρόπους: εστιάζοντας στο πώς κοιτάζουμε τους πίνακες... θα αλλάξει σχεδόν σίγουρα τον τρόπο με τον οποίο κοιτάζετε τις εικόνες εν γένει". Και πράγματι, το έχει καταφέρει.

πηγή: biblionet.gr

Henry Foccillon - Η ζωή των μορφών

Ο Focillon άγγιξε με μοναδική λάμψη έναν από τους υψηλότερους στόχους της Γαλλικής κριτικής της τέχνης, βρίσκεται στο ύψος ενός Fromentin, ενός Baudelaire, ενός Courajod.
Τα προβλήματα που θέτει η ερμηνεία του έργου τέχνης παρουσιάζονται με τη μορφή αντιφάσεων σχεδόν βασανιστικών. Το έργο τέχνης είναι μια απόπειρα προς το μοναδικό, βρίσκει την τελείωσή του σαν ένα Όλον, σαν κάτι απόλυτο και ταυτόχρονα ανήκει σ' ένα σύστημα πολύπλοκων σχέσεων. Είναι αποτέλεσμα μιας ανεξάρτητης δραστηριότητας, εκφράζει μιαν ανώτερη κι ελευθερη ονειροπόληση.
Η ζωή των μορφών, λοιπόν, μέσα στο πνεύμα δεν είναι μια μορφική πλευρά της ζωής του πνεύματος. Τείνουν να βρουν την πραγμάτωσή τους. Τη βρίσκουν πράγματι, εκφράζει μιαν ανώτερη κι ελεύθερη ονειροπόληση.
Ο καλλιτέχνης παρατηρεί το έργο του με μάτια διαφορετικά από τα δικά μας - εμείς οφείλουμε να προσπαθήσπουμε να του μοιάσουμε - μεσ' από το εσωτερικό των μορφών, και μεσ' από το βαθύτερο είναι του.

πηγή: bookstars.gr

Michel Butor - Η χρήση του χρόνου

Το πρόβλημα της πόλης είναι μια από τις εμμονές μου. Διατηρώ ιδιαίτερα αμφίσημες σχέσεις με τις πόλεις: τις μισώ και τις αγαπώ ταυτόχρονα. Στη "Χρήση του χρόνου" υπάρχει, μεταξύ άλλων, μια πόλη όπου κάποιο πρόσωπο περιδιαβάζει. Ο εξόριστος αφηγητής του "Passage de Milan" αντικατοπτρίζεται τώρα στο "Εγώ" του Jacques Revel, του εξόριστου Παρισινού που ζει συντροφιά με την "έκλειψη" της πόλης του Παρισιού. Υπάρχει στη "Χρήση του χρόνου" μια πόλη -που είναι και το κεντρικό πρόσωπο-, η οποία προσωποποιείται άλλωστε όλο και περισσότερο, δημιουργώντας κάποιο είδος βαθύτατου παγανισμού που γίνεται εμφανέστερος στην "Τροποποίηση" [. . .]. Στη "Χρήση του χρόνου" υπάρχει μια μονάχα πόλη πού εμφανίζεται όμως στο μέσον, θα 'λεγες, άλλων πόλεων, τις όποιες και αποχωρίζεται: Το Bleston είναι πόλη της εξορίας, είναι αδύνατο να βρεθείς εκεί ολοκληρωτικά. Όταν είσαι στην πόλη αυτή, βρίσκεσαι μονίμως αλλού [. . .]. Η κυρίως πόλη εμφανίζεται λοιπόν ως κέντρο ενός δακτυλίου από αντιφωνήσεις άλλων πόλεων, σύγχρονων ή αρχαίων, και κάθε ένα από τα μνημεία του Bleston απηχεί ορισμένες από τις στιγμές της πλοκής, πού μετουσιώνονται σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία. Οι μακροπερίοδοι προτάσεις που καταλαμβάνουν κεντρική θέση στη "Χρήση του χρόνου" θεωρήθηκαν σκανδαλώδεις. Αλλ' επειδή δεν ήμουν και πολύ γνωστός, το σκάνδαλο περιορίστηκε εκ των πραγμάτων. Σε διάστημα λίγων χρόνων, η μακροπερίοδος πρόταση έγινε εντελώς αποδεκτή. Ακόμα και τον επόμενο χρόνο, με την "Τροποποίηση", όπου οι προτάσεις είναι εξίσου μεγάλες, ή απαγόρευση είχε ήδη αρθεί. Είδα με τα μάτια μου την απαγόρευση να χάνεται! [Αποσπάσματα από συνέντευξη του Michel Butor στον Michel Sicard, περ. Magazine Litteraire, 1974] (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

πηγή: biblionet.gr

Giacomo Leopardi - Στοχασμοί

Το έργο του Λεοπάρντι "Στοχασμοί" εκδόθηκε λίγα χρόνια μετά το θάνατό του, το 1845. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα απόσταγμα των λεοπαρντιανών συμπερασμάτων περί ηθικής. Προεκτείνοντας στην ιδιωτική ζωή τις αρχές και τις αλήθειες που διατύπωσε ο -Μακιαβέλλι με πολιτικούς όρους, ο Λεοπάρντι αποκαλύπτει τα κρυφά κίνητρα ακόμη και των ευγενέστερων πράξεων, κατονομάζει την απάτη και το ψεύδος ως βάση της κοινωνικής ζωής και περιγράφει έναν κόσμο όπου κυριαρχεί απόλυτα η μεγάλη συμμαχία των αχρείων, των υποκριτών και των μετρίων ενάντια σε καθετί καλό κι αληθινό.

Ένας διαχρονικός καθρέφτης όλων των ανθρώπινων κοινωνιών και όλων των εποχών!

πηγή: biblionet.gr

Λογγίνος - Περί Ύψους

Στα χειρόγραφα η πραγματεία Περὶ ὕψους παραδίδεται ως έργο (α) Ανωνύμου, (β) Διονυσίου ή Λογγίνου και (γ) Διονυσίου Λογγίνου. Παλαιότερα εθεωρείτο έργο του Κάσσιου Λογγίνου (3ος αι. μ.Χ.), είναι όμως σχεδόν βέβαιο ότι γράφτηκε κατά τον 1ο αι. μ.Χ. Για λόγους πρακτικούς χρησιμοποιείται και σήμερα συμβατικά το όνομα Λογγίνος. Η πραγματεία έχει τη μορφή επιστολής με αποδέκτη τον Ποστούμιο Τερεντιανό, πιθανώς κάποιον Ρωμαίο φίλο ή μαθητή του συγγραφέα. Αφορμή για τη συγγραφή στάθηκε το ομότιτλο σύγγραμμα του Καικίλιου από την Καλή Ακτή της Σικελίας, ο οποίος -σύμφωνα με τον συγγραφέα του Περὶ ὕψους- πραγματευόταν το θέμα με τρόπο που δεν ικανοποιούσε. Αν και η πραγματεία Περὶ ὕψους δεν σώζεται ολόκληρη (υπολογίζεται ότι έχει εκπέσει κατά τη χειρόγραφη παράδοση του έργου περίπου το 1/3), η δομή της είναι ευδιάκριτη: στην αρχή συζητείται το ερώτημα αν το υψηλό είναι διδακτό ή αποτελεί έμφυτο χάρισμα· ακολούθως αναφέρονται λάθη που μπορεί να διαπράξει κανείς στην προσπάθειά του να επιτύχει το υψηλό και θίγεται το ζήτημα της φύσης του υψηλού· έπεται αναφορά στις πηγές του υψηλού και στις αιτίες για την παρακμή της λογοτεχνίας. Η ίδια η έννοια του ὕψους δεν ορίζεται, καθίσταται ωστόσο σαφές και από τα παραδείγματα που παρατίθενται ότι δεν ταυτίζεται με συγκεκριμένο ύφος, αλλά συνίσταται στην ύπαρξη βαθυστόχαστης σκέψης συνυφασμένης με την "άκρα τελειότητα και κορύφωση της γλωσσικής έκφρασης" που οδηγούν τον αναγνώστη στην έκσταση. Το ὕψος αποτελεί "την ηχώ μιας μεγάλης ψυχής". Με την έννοια αυτή του υψηλού συνάδει και το ύφος του ίδιου του έργου, το οποίο δεν θυμίζει το συστηματικό και ξηρό ύφος παρόμοιων πραγματειών.

πηγή: www.greek-language.gr

Πλωτίνος - Το μεγάλο βιβλίο (Εννεάδες βιβλία 30-33)

Ο γεννημένος και σπουδασμένος στην Αίγυπτο Πλωτίνος (205 - 270 μ.Χ.) αναλαμβάνει με το προφορικό και γραπτό του έργο μια αναμέτρηση με τη διδασκαλία του Πλάτωνα. Αλλά συγγράφοντας τα βιβλία 30 - 33 αναλαμβάνει έναν ακόμα βαρύτερο μόχθο: να αναμετρηθεί σε βάθος με την κατεξοχήν πεποίθηση του Πλάτωνα, που είναι η σημαντικότητα του βλέπειν και βλέπεσθαι. Το κυρίως βλέπειν δεν είναι για τον Πλωτίνο μια δραστηριότητα που προϋποθέτει ένα ορατό αντικείμενο ή κάποιες αξιοθέατες ιδέες, αλλά είναι μια δραστηριότητα που δημιουργεί το αντικείμενό της, που το καθιστά ορατό όχι μόνο φωταγωγώντας το αλλά και παρέχοντας του οντότητα. Και το ότι κατορθώνουμε ως άνθρωποι να αναβλέψουμε προς τις ανώτερες και ανώτατες μορφές ("ιδέες"), οφείλεται στο ότι ήδη ως όντα προερχόμαστε από αυτές και μάλιστα από την εποπτική τους δεινότητα. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

πηγή: biblionet.gr

Νίκος Σβορώνος - Επισκόπηση της Νεοελληνικής ιστορίας

Μια σύντομη συνθετική επισκόπηση της πορείας ενός πανάρχαιου λαού από τη στιγμή που αρχίζει να διαμορφώνεται σε έθνος, με το σημερινό νόημα του όρου, ως τις μέρες μας είναι τόλμημα· και ο συγγραφέας του σύντομου τούτου βιβλίου έχει πλήρη επίγνωση. Μια τέτοια όμως προσπάθεια ήταν αναγκαία. Είναι στιγμές που ο ερευνητής αισθάνεται την ανάγκη να καταρτίσει τον κατάλογο των προβλημάτων που πηγάζουν από το υλικό που οι επιμέρους έρευνες -ξένες ή δικές του- συσσώρευσαν, να προτείνει -έστω και προσωρινά- κάποιες λύσεις ή κατευθύνσεις για λύσεις, να διαρθρώσει την προβληματική σ' ένα σύστημα αλληλουχιών για να προσπαθήσει να καθορίσει τη λειτουργία μέσα σ' αυτό το σύστημα των παραγόντων μακρόχρονης ή συντομότερης διάρκειας ή ακόμα των σταθερών που συνοδεύουν το λαό μας στην ιστορική του πορεία. Να προτείνει τέλος κάποια ιεράρχηση των πολλαπλών αυτών παραγόντων που καθορίζουν το ιστορικό γίγνεσθαι. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

πηγή: www.politeianet.gr