Μίλαν Κούντερα - Μονόλογοι

Ο Μίλαν Κούντερα, Γαλλο-Τσέχος μυθιστοριογράφος, ποιητής και δραματουργός. Θεωρείται απ' τους σημαντικότερους σύγχρονους Eυρωπαίους συγγραφείς. Ανήκει στη γενιά κείνη των λογοτεχνών που επηρεαστήκανε σαφώς από τον Β' Παγκ. Πολ. και τη γερμανική κατοχή. Παραδόξως, αυτή η πιεστική εμπειρία ενστάλλαξε στους καλλιτέχνες αυτούς, μια μαυρόασπρη οπτική του γενικού οράματός τους για τη πραγματικότητα. Μυστικοπαθής καθώς είναι δεν άφησε να διαρρεύσουνε πολλά για την ιδιωτική του ζωή καθώς, όπως ισχυρίζεται δεν είναι "για... πώληση" σαφώς επηρεασμένος απ' το τσέχικο στρουκτουραλισμό, που υποστηρίζει πως έκαστο καλλιτέχνημα κρίνεται μόνον απ' την αυτόνομη ουσία του, χωρίς να εισχωρούνε βιώματα και βιογραφικά στοιχεία του καλλιτέχνη. Ο ίδιος θεωρεί πως είναι αδύνατο να παραχθεί αντικειμενική γραφή της Πολιτικής Ιστορίας, όπως και βιογραφία ενός καλλιτέχνη.

     "Ο Μίλαν Κούντερα γεννήθηκε το 1929 στη Τσεχοσλοβακία κι από το 1975 ζει στη Γαλλία"!
     Γεννήθηκε σε μεσοαστική κι ιδιαίτερα καλλιεργημένη οικογένεια 1η Απρίλη 1929 στο Μπρνο στη Τσεχοσλοβακία. όπου κι ολοκλήρωσε τη 2βάθμια εκπαίδευση. Αρχικά σπούδασε λογοτεχνία κι αισθητική στο Πανεπιστήμιο Καρόλου, σύντομα όμως μεταγράφεται στην Ακαδημία Εφαρμοσμένων Τεχνών Πράγας για να σπουδάσει κινηματογραφική σκηνοθεσία και τεχνική σεναρίου. Σπούδασεν επίσης φιλοσοφία και μουσική σύνθεση στη Πράγα. Το 1ο του επάγγελμα ήταν μουσικός jazz. Ο πατέρας του Λούντβικ Κούντερα (1891-1971) ήτανε σημαντικός μουσικολόγος και πιανίστας κι υπήρξε μάλιστα μαθητής του σπουδαίου Λέος Γιάνατσεκ (Leoš Janáček). Ο Μίλαν έμαθε πιάνο απ' τον πατέρα του κι αργότερα μουσικολογικές επιρροές υπάρχουνε συχνά στο έργο του. Σε κάποιο μυθιστόρημα, δε δίστασε να χρησιμοποιήσει νότες για να επισημάνει κάτι. Μετά την αποφοίτησή του, το 1952 διορίστηκε Λέκτορας Παγκόσμιας Λογοτεχνίας στην Ακαδημία Κινηματογράφου Πράγας.
     Ήταν ενεργό μέλος της Νεολαίας ΚΚΤ το 1948 (διαγράφτηκε 2 έτη μετά γι' αντικομματική δραστηριότητα κι αυτό του 'δωσε αφορμή να γράψει "Το Αστείο", μυθιστόρημα που τον έκανε γνωστό σ' όλο τον κόσμο) & 1956-70. Mέλος του Προεδρείου της Kεντρικής Eπιτροπής του K.K.T. (1963-1967), διώχθηκε λόγω ανορθόδοξων ιδεών το 1968. Λόγω πολιτικών του πεποιθήσεων απολύθηκε κι απ' τη δουλειά του στην Ακαδημία Μουσικής & Δραματικών Τεχνών Πράγας το 1969 και του αφαιρέθηκε η υπηκοότητα. Επίσης απαγορεύτηκε η κυκλοφορία βιβλίων του απ' τη λογοκρισία. Ήταν απαγορευμένα στη χώρα του μέχρι τη πτώση της κυβέρνησης με τη Βελούδινη Επανάσταση του 1989. Ένθερμος οπαδός του Ντούμπτσεκ επί χρόνια υποστηρικτής σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο, έφτασε στο σημείο να διαφωνήσει δημοσία με το Χάβελ.
     Το 1945 πρωτοεμφανίζεται στα γράμματα, με μια θαυμάσια μετάφραση ποιημάτων του Μαγιακόφσκη, στα τσέχικα, στο περιοδικό Gong. Το 1946 γράφει δικά του σουρεαλιστικά ποιήματα, σαφώς επηρεασμένος από το ξάδερφό του Λούντβικ Κούντερα -(1920-), γνωστού τσέχου ποιητή- και τα δημοσιεύει στο περιοδικό Mladé Archy (The Young Notebooks). Το 1953 εκδίδει μια ποιητική συλλογή με τίτλο: "Člověk zahrada širá" (Man Α Wide Garden). Ο Κούντερα αλλά και πολλοί σύγχρονοί του, είδανε σ' αυτό μιαν ανορθόξη φυγή απ' τη κλασική ποίηση γιατί θεωρούσανε πως η ποίηση πλέον έπρεπε να υπόκειται σε δουλεία προς τα ορθόδοξα επικοινωνιακά δεδομένα του κόμματος. Άλλωστε μετά τον ερχομό στην εξουσία του ΚΚΤ το 1948, πολλά κείμενα πολιτικής αριστερής προπαγάνδας γραφτήκανε κατά παραγγελίαν, που ωστόσο δεν αντιπροσωπεύανε την αλήθεια κι ήτανε γεμάτα κλισέ. Έτσι, τη δεκαετία '50-'60 ο Κούντερα θεωρούνταν διασημότητα στη πατρίδα του.
     Το 1957 γράφει τους "Μονολόγους", συλλογή ποιημάτων μ' έντονα ερωτικά στοιχεία. Το 1962 γράφει το θεατρικό: "Οι Κλειδοκράτορες"  (Majitelé klíčů - The Owners of the Keys), που παίχτηκε με μεγάλην επιτυχία στο National Theatre Prague, σε πειραματική σκηνοθεσία του Otomar Krejča. Εδώ αρχίζει να διαφαίνεται το παιγνίδισμα των χαρακτήρων, που αργότερα θα καταλάβει σημαντική θέση στο ώριμο έργο του.
     Είναι ιδιαίτερα γνωστός για τα έργα του: "Το Βιβλίο Του Γέλιου Και Της Λήθης", "Το Αστείο", "Η Ζωή Είναι Αλλού", "Το Βαλς Του Αποχαιρετισμού", "Η Αθανασία", "Γελοίοι Έρωτες", τα θεατρικά: "Ο Ιάκωβος & Ο Αφέντης", "Οι Κλειδοκράτορες" (στα τσέχικα), "Η Αργοπορία", "Η Ταυτότητα", "Η Άγνοια", 2 δοκίμια: "Η Τέχνη Του Μυθιστορήματος" κι "Οι Προδομένες Διαθήκες", (στα γαλλικά). Το έργο του ανήκει στη μεγάλη παράδοση του κεντροευρωπαϊκού μυθιστορήματος (Rabelais, Diderot, Θερβάντες και Sterne) μαζί με κείνο των Μούζιλ, Μπροχ, Γκομπρόβιτς, Χάιντεγκερ και Κάφκα.
     Στα ώριμα έργα του δημιουργεί ανεξάρτητο, αυτόνομο κόσμο, που αναλύει, ανακρίνει και φιλοσοφεί συνεχώς, ωστόσο θα 'τανε λάθος να θεωρηθεί φιλόσοφος καθώς δεν ακολουθεί κάποια συγκεκριμένη τεχνική ή τεχνοτροπία, -τουλάχιστον κατά τα γνωστά. Αγαπά τους ήρωές του, αγαπά το παιγνίδι της πλοκής που στήνει και με την αναλυτική ορθολογική του σκέψη, ξανοίγει άπειρους δρόμους ερμηνείας των γεγονότων που περιγράφει. Παίζοντας μ' αυτά τα σημάδια, καταφέρνει να διατηρεί τη δυνατότητα ν' αναδείξει την ανθρώπινη ύπαρξη, ανοιχτή σ' άπειρες πιθανότητες, πλαταίνοντας τα όρια της μιας και μοναδικής ζωής. Με τη σεξουαλικότητα των χαρακτήρων του αναλύει συμβολικά τη κοινωνικότητα που ενυπάρχει στο σεξ κι έτσι οι ήρωές του είναι λεύτεροι ν' ασχοληθούν με τα πιο ουσιώδη θέματα που αφορούνε στον Άνθρωπο. Πιστεύει επίσης πως ο άνθρωπος φαίνεται, στο σεξ του. Στα πρώιμα έργα του, στα τσέχικα, είναι ενταγμένος στο οικογενειακό και σπιτικό, καθησυχαστικό περιβάλλον και θεωρεί πως το κόμμα το περιβάλλει και το προστατεύει, πράγμα εξαιρετικά ασφαλές κι οικείο.
     Το αριστούργημά του, -μέχρι στιγμής τουλάχιστον- θεωρείται "Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα Του Είναι". Η υπόθεσή του εκτυλίσσεται τη περίοδο της Άνοιξης της Πράγας το 1968, που οδήγησε στην εισβολή των Σοβιετικών τανκς την ίδια χρονιά. Ο κεντρικός του ήρωας, ο Τόμας, πετυχημένος γιατρός, ασκεί κριτική στο πολιτικό σύστημα με αποτέλεσμα να χάσει τη θέση του. Οι άλλοι σημαντικοί χαρακτήρες του μυθιστορήματος είναι η Τερέζα, σύζυγός του και καλλιτεχνική φωτογράφος, η ερωμένη του Σαμπίνα, που θέλει ν' αποτεφρωθεί μετά το θάνατό της κι ο εραστής της, Φραντς, καθηγητής πανεπιστημίου, βυθισμένος στα βιβλία, ο οποίος προσπαθεί να απαλλαγεί από το κιτς της συζύγου του Μαρί-Κλοντ αλλά κατά ειρωνική τύχη πεθαίνει μπρος της. Το βάρος κι η αξία της ζωής για τον καθένα απ' τους παραπάνω χαρακτήρες είναι διαφορετικά, η ζωή όμως για τον Κούντερα έχει μιαν αβάσταχτη ελαφρότητα. Κι αφού ζούμε μόνο μια φορά, τα πάντα μετράνε στη καθημερινότητά μας και στο τρόπο που τη βιώνουμε. Γι' αυτό κι η ζωή αποκτά άλλο βάρος για τον Τόμας που νιώθει ότι κάλλιστα θα μπορούσε να την αλλάξει με μιαν άλλη. Οι τέσσερις πρωταγωνιστές ζούνε τέσσερις ζωές κι ωστόσο συνθέτουν ένα κόσμο που στο τέλος παρουσιάζεται ενιαίος αλλά πεπερασμένος, βαρύς παρά την ελαφρότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, ένας κόσμος που φεύγει και δεν επιστρέφει. Το τελικό συμπέρασμα στην "Αβάσταχτη Ελαφρότητα Του Είναι" επιβεβαιώνεται με πολύ πιο πειστικό τρόπο απ' όσο στα περισσότερα έργα του Σαρτρ ο αφορισμός τού τελευταίου ότι «η ύπαρξη προηγείται της ουσίας».
     Τον Οκτώβρη του 2008 απέρριψε δημοσίευμα τσέχικου περιοδικού, που ισχυρίστηκε πως είχε συνεργαστεί στα τέλη της 10ετίας του '50 με το κομμουνιστικό καθεστώς της Τσεχοσλοβακίας. Απορρίπτει πλέον τα έργα του που γραφτήκανε τη 10ετία '50-'60 κι ισχυρίζεται πως είναι αναφαίρετο δικαίωμα του εκάστοτε καλλιτέχνη να το κάνει, όταν πιστεύει πως κάποιο κομμάτι της δουλειάς του είναι ανώριμο ή εσφαλμένο ή ανεπιτυχές. Ο λόγος που το απορρίπτει, είναι γιατί νιώθει πως έγραψε "κατά παραγγελία του πολιτικού καθεστώτος".
     Έχει γράψει στα γαλλικά και στα τσέχικα. Επιμελείται προσωπικά τις γαλλικές μεταφράσεις των βιβλίων του έτσι ώστε να 'χουνε κι αυτές ισχύ πρωτοτύπου. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως στις "Προδομένες Διαθήκες" δοκίμιο που γράφτηκε για να δώσει βοήθεια αλλά και για να τα βάλει με τους μεταφραστές των κλασσικών έργων γιατί συνήθως δε κάνουνε σωστά τη δουλειά τους, ουσιαστικά πετά το γάντι και στους δικούς του μεταφραστές, καταδεικνύοντας ουσιαστικά τη σύγχρονη γλωσσική κρίση.
     Το 1975 μετακόμισε στη Γαλλία, -2η πατρίδα του, για πάνω από 35 έτη, όπου ζει μόνιμα με τη γυναίκα του Βέρα- κι όταν φτάνει, διορίζεται διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο της Ρεν. Εκεί έχει την ευκαιρία να δει τις διαφορές της δυτικοευρωπαϊκής λογοτεχνίας, -παρόλο που 'χε σπουδάσει ήδη και γαλλική φιλοσοφία. Το 1984 απέκτησε γαλλική υπηκοότητα. Σήμερα ζει στο Παρίσι.

 (πηγή: http://www.peri-grafis.com)