Ηλίας Πετρόπουλος - Υπόκοσμος και Καραγκιόζης

      
   [...]  Ὁ Πετρόπουλος ξεκινᾶ κάνοντας μία σύντομη ἱστορικὴ ἀναφορὰ στὴν νεοελληνικὴ πραγματικότητα καὶ στὴν ἐπίσημη νεοελληνικὴ ἰδεολογία, ἡ ὁποία ἀναπτύσσεται παράλληλα. Κύριο συστατικὸ αὐτῆς τῆς ἰδεολογίας εἶναι ἡ λογοκρισία, τὴν ὁποία ἐκφράζει ἡ συντριπτικὴ πλειονότης τῶν νεοελλήνων ἱστορικῶν καὶ κοινωνιολόγων. Παράλληλα μὲ τὴν ἐκθείαση καὶ τὸν προαιώνιο ρόλο τῆς ἑλληνικῆς φυλῆς εἰς βάρος τῶν γειτονικῶν πολιτισμῶν, τὴν ἀπόκρυψη τῶν κακῶν της ὄψεων, μία πτυχὴ τῆς λογοκρισίας αὐτῆς εἶναι ἡ ἀπουσία συστηματικῶν καὶ μεθοδικῶν μελετῶν γιὰ τὴν ὕπαρξη, τὴν ζωὴ καὶ τὴν λειτουργία τοῦ ἐν Ἑλλάδι ὑποκόσμου. Γράφει χαρακτηριστικά: « Οἱ νεοέλληνες ἱστορικοὶ ἑρμηνεύουν τὴν ἑλληνικὴ ἱστορία διὰ τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας. Οὐδεμία Ἱστορία τῆς Τουρκίας κυκλοφορεῖ στὴν Ἑλλάδα. Οἱ νεοέλληνες κοινωνιολόγοι οὐδέποτε ἐμίλησαν γιὰ τὸ φαινόμενον τῆς ληστείας, οὐδέποτε ἀντελήφθησαν τὴν ὕπαρξη τοῦ ὑποκόσμου…Οἱ νεοέλληνες ἱστορικοὶ ἢ κοινωνιολόγοι ἢ φιλόλογοι ἢ λαογράφοι περιφρονοῦν βαθύτατα τὰ τιποτένια γεγονότα τῆς πιὸ ἀσήμαντης καθημερινῆς ρουτίνας καὶ ἀρνοῦνται νὰ χρησιμοποιήσουν τὰ στοιχεῖα ποὺ ἀπορέουν ἀπὸ τὶς λαϊκὲς φυλλάδες, ἀπὸ τὶς χυδαῖες συνήθειες τοῦ λαοῦ, ἀπὸ τοὺς ὅρους κοινῆς ὑγιεινῆς, ἀπὸ τὰ σεξουαλικὰ βίτσια, ἀπὸ τὴν ἀρχιτεκτονικὴ τῶν τενεκὲ-μαχαλάδων, ἀπὸ τὴν ἀργκὸ τῶν πούστηδων, ἀπὸ τὴν ταξινόμηση τῶν ὕβρεων, ἀπὸ τὰ φαγητὰ τῆς τοπικῆς κουζίνας κ.τ.λ, κ.τ.λ.»
 
       Σύμφωνα μὲ τὸν Πετροπουλο, ἡ ὅποια ἐνασχόληση τῆς ἐπίσημης νεοελληνικῆς ἱστορίας καὶ λαογραφίας, μὲ θέματα συνδεόμενα στενὰ μὲ τὸν ὑπόκοσμο, ὅπως τὸ θέατρο σκιῶν καὶ τὸ ρεμπέτικο τραγούδι, ξεκίνησε ὅταν οἱ δύο αὐτὲς ἐκφράσεις τοῦ λαϊκοῦ πολιτισμοῦ ἦσαν νεκρές.

       Ἡ ἐξέλιξη τοῦ ὑποκόσμου κατὰ κάποιο τρόπο συμβαδίζει μὲ τὴν ἐξέλιξη καὶ τὸ θρόνιασμα τῆς νεοελληνικῆς ἀστικῆς «τάξης». Ὁ Πετρόπουλος μέσα ἀπὸ κείμενα καὶ διηγήματα τῆς ἐποχῆς ( Παπαδιαμάντης, Ροῒδης, Χρηστομάνος, Μητσάκης, Θεοτόκης καὶ πολλοὶ ἄλλοι), δίνει μία ἀναλυτικὴ εἰκόνα τοῦ νεοελληνικοῦ ὑποκόσμου στὰ τέλη τοῦ 19ου καὶ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα. Γενικά τοῦ ἀνθρώπου τοῦ ὑποκόσμου καὶ τὴν τοπογραφία του. Στὴ συνέχεια παρουσιάζει μὲ λεπτομέρειες τὸν χαρακτήρα τοῦ παλαιοῦ ληστῆ, τοῦ μάγκα, τοῦ νταῆ, τοῦ κουτσαβάκη, τοῦ τραμπούκου. Μερικοὶ ἀριστεροὶ διανοούμενοι θεωροῦν, ὅτι ὅλος ὁ ὑπόκοσμος ἀποτελεῖται ἀπὸ τραμπούκους. Λάθος. Οἱ τραμποῦκοι σὲ μεγάλο βαθμὸ συνεργάζοντο μὲ τὴν κρατικὴ ἐξουσία, κυρίως τῆς Δεξιᾶς, ἀποτελοῦν ὅμως μικρὸ τμῆμα τοῦ ὑποκόσμου, ὁ ὁποῖος ὡς κοινωνικὴ «τάξη» ( γιὰ ὁποιαδήποτε κοινωνικὴ τάξη, στὴν Ἑλλάδα ὁ ὅρος ὀφείλει νὰ μπαίνει σὲ εἰσαγωγικὰ) βρίσκεται σὲ διαρκῆ ἄμυνα ἔναντι ὅλων τῶν ὑπολοίπων «τάξεων», πού ὡς κοινωνικὸ ὑπόγειο τὸν ὑπερκαλύπτουν ( ὅπως ἀποκαλύπτει ἡ ἴδια ἡ λέξη, χωρὶς κανένα ἠθικολογικὸ περιεχόμενο).

      Ὁ Πετρόπουλος παραθέτει πληροφορίες γιὰ τὸν καραγκιόζη, τὸ θέατρο σκιῶν, καθὼς καὶ τὶς φιγοῦρες ποὺ ἀντιπροσωπεύουν τὸν ὑπόκοσμο στὸ θέατρο σκιῶν (κυρίως τοῦ Σταύρακα), μέσα ἀπὸ ἀποσπάσματα διαφόρων θεωρητικῶν ἐργασιῶν ( ἄρθρων, μελετῶν, βιβλίων) Ἑλλήνων καὶ Τούρκων, εἴτε ἀπὸ ἐργασίες , συνεντεύξεις καὶ ἐξομολογήσεις τῶν ἴδιων τῶν ἐπαγγελματιῶν καραγκιοζοπαιχτῶν. Περιγράφει ἀναλυτικότατατα τὴν ἐμφάνιση, τὸ ντύσιμο, τὴν γλώσα, τὴν ὁμιλία καὶ τὴν ἐν γένει συμπεριφορὰ τῆς ἐκφραστικῆς φιγούρας τοῦ κουτσαβάκη, τοῦ Σταύρακα, στὰ ἔργα τῶν καραγκιοζοπαιχτῶν ὅσο τὸ θέατρο σκιῶν βρισκόταν στὴν ἀκμή του. Στὸν μαρασμὸ ποὺ ἀκολούθησε, τὴν χαμένη αἴγλη τοῦ θεάτρου σκιῶν προσπάθησαν νὰ ἐκμεταλλευθοῦν τὰ λαϊκὰ φυλλάδια καὶ οἱ τηλεοπτικὲς ἐκπομπές.[...]

(πηγή: http://katotokerdos.blogspot.gr)